پله‌برقی‌ها بیشترین ظرفیت جابه‌جایی عمودی را در بین دستگاه‌ای مشابه نظیر آسانسور دارا می‌باشند. استفاده از این وسیله در امکن عمومی متروها، پایانه‌های مسافری، فروشگاه‌ها و مرکز تجاری مزیت‌های رقابتی و ارزش افزوده بسیاری را به دنبال دارد. در مرکز تجاری می‌توان هدایت جمعیت به سمت طبقات بالاتر یا پایین‌تر از همکف را در دو حالت با پلهبرقی و بدون پلهبرقی به راحتی مقایسه نمود. بسیاری از طبقات بالایی مرکز تجاری در ایران به دلیل عدم وجود پلهبرقی با تردد بسیار کمتری مواجه هستند و به همان نسبت رونق کسب و کار در آنها بسیار کمتر می‌باشد. امروزه حتی در فروشگاه‌های کوچک دو طبقه برای انتقال مشتریان به طبقه بالاتر از پلهبرقی استفاده می‌شود. هر چند قیمت اولیه پلهبرقی بالا به نظر می‌رسد؛ اما در مقایسه با منافع بسیار زیاد و طولانی مدت آن، به شدت اقتصادی است. آنچه در این مقاله آمده است؛ نگاهی گذرا به اصول اولیه‌ای است که طراحان باید در بدو امر طراحی و انتخاب پلهبرقی بدان توجه نمایند. · استفاده از پلهبرقی ارزان‌ترین روش جابه‌جایی افراد بین دو سطح متفاوت می‌باشد. · مناسب ترین شیوه برای جابه‌جایی مسافران، حرکت پلهبرقی در یک جهت می‌باشد. اگر چه می‌توان هنگام استفاده، حرکت در هر دو جهت را برای آن تعریف نمود. · پله‌برقی‌هایی آسان‌تر مورد استفاده مسافرین قرار می‌گیرند که بتوانند مسافر را به پایین (مکان آغازین) برگردانند. طبقـه بنـدی و مشخصـات پله برقی بر اساس کاربری: مشخصات فنی و قیمت پله برقی‌ها بر حسب کاربری متفاوت می‌باشد. انتخاب پلهبرقی مناسب برای هر نوع مصرف از اهمیت بالایی برخوردار است، انتخاب نامناسب یک پلهبرقی برای یک کاربری خاص مانند انتخاب یک اتومبیل چهار دیفرانسیل برای خرید شهری است یا بالعکس با یک اتومبیل سواری شهری بخواهید از یک جاده کوهستانی برفی عبور کنید، لذا باید در انتخاب نوع مناسب برای هر کاربری دقت نمود، به طوری که نه کیفیت فدای قیمت شود و نه به خاطر قیمت، کیفیت را از دست داد. از آنجایی که پلهبرقی پس از نصب قابل تغییر یا جابه‌جایی نیست این دقت چند برابر می‌شود. پله‌برقی‌ها بر اساس مکان مورد استفاده به چند دسته تقسیم می‌شوند: 1- پله‌برقی‌هـای تجـاری (Commercial Escalators): امروزه در بسیاری از فروشگاه‌های چند طبقه، مراکز تجاری و هتل‌هایی که بیش از یک طبقه لابی دارند، شاهد استفاده از پله برقی‌ها هستیم. اصولاً ساختمان‌هایی که مجموع ساعات کاری آنها کمتر از 12 ساعت در روز است و ترافیک جمعیت در طول روز به صورت یکنواخت توزیع می‌شود باید از پله برقی‌های تجاری استفاده کنند. در تهیه مشخصات فنی اولیه پله برقی‌های تجاری توجه به نکات زیر ضروری است: – معمولاً ارتفاع طبقات تجاری متوالی کمتر از 6 متر است، لذا از پله‌برقی‌هایی با زاویه 35 درجه استفاده می‌شود که از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه تر است و فضای کمتری را اشغال می‌کند. – تعداد پله های افقی در ایستگاه‌های بالا و پائین 2 عدد انتخاب می‌شود. – قطر قرقره هایی که در دو طرف هر پله (step) هستند، 75 میلیمتر می‌باشد. – شعاع انحنای سازه اصلی پلهبرقی و دستگیره در بالا و پائین 100 سانتی متر است. این شعاع در استهلاک قرقرهها و توزیع نیرو روی هر یک از آنها تأثیر دارد. – درجه حفاظت موتور و قطعات الکتریکی می‌تواند تا IP21 کاهش یابد. 1- پله برقی‌های نیمه تجاری (Heavy duty Escalators): ساختمان‌ها یا کاربری‌هایی وجود دارند که از پلهبرقی در بیشتر اوقات شبانه روز توسط عموم استفاده می‌شود و معمولاً در خارج از ساختمان با پوشش کامل قراردارند یا در مسیر استفاده عموم در داخل ساختمان‌هایی هستندکه همواره مسیر رفت و آمد است. از جمله این کاربری‌ها می‌توان به پل‌های عابر پیاده، ایستگاه‌های دورافتاده و غیراصلی مترو، بخش‌هایی از ساختمان‌های عمومی که دسترسی بین دو سطح خیابان‌ها از طریق آنها انجام می‌گیرد، اشاره نمود. در انتخاب مشخصات فنی اولیه پلهبرقی های نیمه تجاری باید به موارد زیر توجه نمود: – به دلیل استفاده عموم در کلیه ساعات شبانه روز در صورتی که کمبود فضای نصب وجود نداشته باشد بدون توجه به ارتفاع، انتخاب زاویـه 30 درجـه مناسبتر است، هر چند که انتخاب زاویه 35 درجه اشتباه نیست. – تعداد پله های افقی در ایستگاه‌های بالا و پائین 3 عدد انتخاب می‌شود. – قطر قرقره هایی که در دو طرف هر پله (Step) هستند هنوز می‌تواند 75 میلیمتر باشد، اما اگر از نظر تأمین منابع مالی مشکلی وجود نداشته باشد می‌توان قطر 90 میلیمتر را نیز پیشنهاد نمود. – شعاع انحنای سازه اصلی پلهبرقی و دستگیره در بالا 150 سانتی متر و در پائین 100 سانتی متر می‌باشد. – درجه حفاظت موتور و قطعات الکتریکی IP54 انتخاب می‌شود، این امر به دلیل امکان ورود آب به داخل سازه پلهبرقی از طریق کفش خیس یا برفی، چتر خیس یا اجسام خیس است. هر چند که فرض بر این است امکان بارش باران و برف مستقیم روی پلهبرقی به دلیل پوشش روی آنها وجود ندارد. – پوشش رنگ قطعـات فلـزی و سازه پلهبرقی باید ضدزنگ باشد. – به دلیل این که در طول ساعات شبانه روز از این پلهبرقی استفاده می‌شود، ولی ممکن است در ساعات پایانی شب رفت و آمد بسیار کم باشد، به طوری که دقایق زیادی از پلهبرقی استفاده نشود، به منظور جلوگیری از استهلاک پلهبرقی و صرفه جویی در انرژی، باید پلهبرقی مجهز به سیستمی باشد که در صورتی که برای زمان تعیین شدهای (مثلاً 15 دقیقه) از آن استفاده نشود، متوقف شده و به محض ورود استفاده کننده بعـدی به حرکت در آیـد. این سیستم معمولاً ایست – رو (Stop & Go) نامیده می‌شود و تردد افراد به وسیله چشم الکترونیکی (Photo Cell) یا وسایل مکانیکی کنترل می‌شود. 1- پله برقی‌های غیرتجاری (Extra Heavy duty Escalator): اماکن و کاربری‌های غیرتجاری که معمولاً در تمام ساعات شبانه روز دارای ترافیک سنگین هستند و یا در ساعات خاصی هجوم جمعیت را تحمل می‌کنند در این رده هستند. ایستگاه‌هـای مترو، ایستگاه‌هـای قطار، پایانه‌هـای بزرگ در این رده بندی قرار می‌گیرند. می‌توانید تصور کنید که با هر بار رسیدن مترو به ایستگاه‌های اصلی حجم عظیمی از جمیعت برای ورود و خروج از ایستگاه‌ها از پله برقی‌ها استفاده می‌کنند. دویدن روی پله‌هـا ایستادن بیش از یک نفر روی هر پله (Step) در این اماکن امری بدیهی به شمار می‌رود. این نوع پله ها سنگیان‌ترین و گران‌ترین نوع پله برقی‌ها هستند، لذا در انتخاب جزئیات فنی آنها باید حتماً با کارشناسان پلهبرقی مشورت نمود و مواردی که در زیر می‌آید تنها مشخصات فنی اولیه هستند: – زاویه پله برقی‌ها 30 درجه است. – تعداد پله‌هـای افقی در بالا و پائین حداقل 3 عدد است هر چند که در برخی متروها مانند متروی سنگاپور 4 عدد پله افقی در بالا و پائین، نیز سفارش داده می‌شود. – شعاع انحنای سازه اصلی پلهبرقی و دستگیره در بالا 250 میلیمتر و در پائین حداقل 150 میلیمتر است، البته بهتر است این شعاع در بالا و پائین 250 میلیمتر باشد. – درجه حفاظت موتور و قطعات الکتریکی IP54 انتخاب می‌شود، همچنین سازه داخلی باید مجهز به سیستم گرم کننده ای باشد که آب را به سرعت تبخیر کند (Heater). – پوشش رنگ کلیه قطعات فلزی و سازه ضد زنگ باشد، پیشنهاد می‌شود در کلیه سطوح خارجی پله از استیل ضد زنگ استفاده شود. – سیستم ایست – رو (Stop & Go) پیش‌بینی شود. – نرده عمودی زیر دستگیره (Balustrade) از نوع زاویه دار ساندویچ پانل انتخاب شود که مقاومت زیادی در برابر نیروهای جانبی را دارا می‌باشد. – لازم به ذکر است این نوع پله در فضای خارجی بدون پوشش نیز قابل استفاده است و می‌تواند در معرض مستقیم بارش برف و باران قرار گیرد
آستان لیفت - تعاونی صنایع آسانبر آستان رضا (ع)